Τα σύνορα σώζουν λαούς και πολιτισμούς

 του Marcello Veneziani

«Τα σύνορα σκοτώνουν» ήταν ο τίτλος ενός πρόσφατου εξώφυλλου της L'Espresso. Είναι αλήθεια αν σκεφτούμε τους vopos που σκότωναν τους συμπατριώτες τους, τους Ανατολικογερμανούς που προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα για να ξεφύγουν από το κομμουνιστικό καθεστώς. Αν δεν κάνω λάθος ήταν το τελευταίο κεφάλαιο στην Ευρώπη με ανθρώπους που σκοτώθηκαν επειδή ήθελαν να πηδήξουν τον τοίχο ή τα συρματοπλέγματα. Και ήταν τα σύνορα της πατρίδας τους.

Με μια πιο προσεκτική εξέταση, τα σύνορα που εμποδίζουν την παράνομη είσοδο δεν είναι κακά γιατί προστατεύουν λαούς και εδάφη, νόμους, κανόνες και ιθαγένεια, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αντίθετα, τα σύνορα που εμποδίζουν τους ανθρώπους να βγουν έξω είναι κακά, όπως τα σιδερένια παραπετάσματα όλων των κομμουνιστικών καθεστώτων. Ναι, αυτά ήταν εγκληματικά σύνορα που μετέτρεψαν τα έθνη σε φυλακές και τα κράτη σε δεσμοφύλακες.

Αλλά πίσω από αυτόν τον τίτλο και αυτή την εκστρατεία κατά των συνόρων υπάρχει μια ιδεολογία, πράγματι υπάρχει η Ιδεολογία του Απεριόριστου Παγκόσμιου Παρόντος μας. Ο ανθρωπολόγος Michel Agier το συνοψίζει στο ίδιο περιοδικό: «Η μόνη ελπίδα είναι να ελευθερωθεί ο κόσμος από τα σύνορα» για να επιτραπεί «η ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων». Χωρίς όρια.

Αλλά αυτή είναι η περίληψη του κηρύγματος που μας προσφέρει καθημερινά το World Factory of Correct Opinion (Παγκόσμιο Εργοστάσιο Ορθής Γνώμης) και που βρήκε την τελευταία του μαρτυρία στην Carola Rackete, με όλο τον απόηχο των προστατών και των θαυμαστών. Είναι η ιδεολογία χωρίς σύνορα, θάνατος στα σύνορα, ας γκρεμίσουμε τείχη και σύνορα κάθε είδους – μεταξύ λαών, μεταξύ εδαφών, μεταξύ κρατών, μεταξύ φύλων, μεταξύ πολιτισμών. Είναι το μοναδικό και παγκόσμιο παραμύθι που απαγγέλλεται καθημερινά ως κομποσκοίνι ομοιομορφίας, από τον Τύπο και την προπαγάνδα, που διακηρύσσεται από τον Πάπα και από τραγουδιστές, καλλιτέχνες, διανοούμενους, σχολιαστές και όμορφους ανθρώπους.

Διάφορες κληρονομιές συγκλίνουν στην ιδεολογία χωρίς σύνορα : η σοσιαλιστική και κομμουνιστική Διεθνής, ο κοσμοπολιτισμός του Διαφωτισμού και η μασονική μήτρα, η καθολική-ανθρωπιστική τάση, η φιλανθρωπία και ο κεφαλαιοκρατικός φιλελευθερισμός της Παγκόσμιας Αγοράς.

Αλλά ενδιάμεσα υπάρχει ένα πέρασμα. Είναι η οικοειρηνική και αναρχοεπιτρεπτική ουτοπία που άκμασε μεταξύ του '68, του Isle of Whight και του Woodstock το καλοκαίρι του '69, που ήταν η αποθέωση του κόσμου των χίπηδων. Δωρεάν αγάπη, δωρεάν ναρκωτικά, χωρίς όρια και σύνορα.

Αυτό το κλίμα βρήκε το ιδεολογικό του μανιφέστο σε ένα διάσημο τραγούδι του 1971, το Imagine του John Lennon. Ήταν η Βίβλος εκείνων των κόσμων. Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο θέμα του κομμουνισμού στην Ιταλία ήταν ακριβώς το τραγούδι του Lennon, που παίχτηκε σε ένα συνέδριο της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης αντί της Διεθνούς. Ο Λένιν έδωσε τη θέση του στον Λένον.

Είναι ένα υπέροχο τραγούδι, Imagine, αλλά τα λόγια του είναι το μανιφέστο του σημερινού μηδενισμού και της ιδεολογίας χωρίς σύνορα σε απόλυτη καθαρότητα, όπως η καλύτερη κοκαΐνη. Ας διαβάσουμε τα λόγια του: «Φανταστείτε ότι δεν υπάρχει παράδεισος…και κόλαση… Φανταστείτε τους ανθρώπους να ζουν για το σήμερα… Φανταστείτε ότι δεν υπάρχουν άλλες πατρίδες… Δεν υπάρχει λόγος να πεθάνεις και να σκοτώνεις, ούτε θρησκεία, ούτε περιουσία… Και ο κόσμος θα είναι ένας». Η σημερινή ιδεολογία χωρίς σύνορα συμπυκνώνεται σε λίγους στίχους: η άρνηση της θρησκευτικής αίσθησης, της αγάπης για την πατρίδα και των οικογενειακών δεσμών. H απόλυτη κυριαρχία του παρόντος στο παρελθόν, το μέλλον και το αιώνιο, ο ειρηνισμός ως το τέλος της ιστορίας και η επίλυση της πολιτικής, ο παγκόσμιος ξεριζωμός και η ενοποίηση του πλανήτη, χωρίς σύνορα.

Αλλά αν κάποιος ζει μόνο για το σήμερα, χωρίς άλλους άξιους λόγους για να ζήσει και να πεθάνει, αν ο παράδεισος και η κόλαση δεν μας περιμένουν, αν δεν υπάρχει πια θεός ή πατρίδα ή ρίζα, γιατί τότε να παραπονιόμαστε αν ο κόσμος έχει γίνει μιά τεράστια εκκαθάριση και είμαστε τα σχετικά υλικά σε διαμετακόμιση, αποτέλεσμα μιας απελευθέρωσης που μοιάζει με εκκένωση; Είναι αυτό το απόλυτο νόημα της ρευστή κοινωνίας; Αυτή η ουτοπία είναι μάλλον η εξαφάνιση της ανθρωπότητας στον καπνό και τη σκόνη των επιθυμιών. Στη θέση του υπάρχει ένα περιπλανώμενο και βουρκωμένο κοπάδι σε αέναη μετακίνηση, που ζει το ένα πάνω στο άλλο, χωρίς ιστορία και χωρίς μέλλον, χωρίς σύνορα και χωρίς πολιτισμό, με οδηγό μόνο το ΕΓΩ θέλω.

Αλλά αν αφαιρέσετε (καταργήσετε) τα σύνορα από τον κόσμο, αφαιρέσετε τους κανόνες που ρυθμίζουν τους λαούς, καταργήσετε τα κράτη και τα δικαστικά συστήματα που συνδέονται με αυτά, φόρους και υπηρεσίες, αφαιρέσετε τις εγγυήσεις ελευθερίας και ασφάλειας για τους πολίτες του, τα πάντα χάνονται. Παραλείψτε τον πολιτισμό, ο οποίος βασίζεται ακριβώς στο όριο μεταξύ του σωστού και του λάθους, του καλού και του κακού, του δικού μου και του δικού σας, του φυσικού και του πολιτιστικού. Η αμέτρητη απεριόριστη ελευθερία μετατρέπεται στο αντίθετό της και μέσω της αναρχίας οδηγεί αναπόφευκτα στον δεσποτισμό, όπως δίδασκε ο Πλάτωνας ήδη πριν από 24 αιώνες. Η ελευθερία θέλει σύνορα, θέλει όρια, αλλιώς περνάει, πρώτα εις βάρος της ελευθερίας των άλλων και μετά πνίγεται στο παγκόσμιο χάος. Η ελευθερία, όπως η αξιοπρέπεια και ο πολιτισμός, βασίζεται στις διαφορές. Και κάθε διαφορά οριοθετεί μια ταυτότητα.

Τα σύνορα είναι η αναπόφευκτη προϋπόθεση για την αναγνώριση του άλλου, για την αντιπαράθεση και για τον διάλογο. Τα σύνορα είναι η αμοιβαία αναγνώριση ορίων. Άλλωστε το χειρότερο κακό για τους Έλληνες ήταν η ύβρις, η αλαζονεία, το παραλήρημα όσων παραβιάζουν το μέτρο και τα σύνορα. Για αποτοξίνωση από αυτή την καταστροφική ουτοπία χωρίς σύνορα, προτείνω να διαβάσετε τουλάχιστον δύο βιβλία, το In Praise of Frontiers του Régis Debray και το Dismeasure του Olivier Rey.

Χαμένοι ο Μαρξ και ο Ρουσσώ, που επιβιώνει ως πλατφόρμα στην καρικατούρα του Γκρίλο, χαμένος ο σοσιαλισμός του Λένιν και του Γκράμσι, παραμένει ο Λένον και η ιδεολογία χωρίς σύνορα που μειώθηκε στο Imagine, ή μάλλον στήν φαντασία και πλασάρεται ως πανάκεια για την ανθρωπότητα. Η ουτοπική φύση παραμένει αμετάβλητη, αλλά πέφτει τρομερά σε επίπεδο. Φανταστείτε πόσο όμορφος, ένας κόσμος από ελεύθερα ανεξέλεγκτα αδέσποτα αντίγραφα…

Τα σύνορα σώζουν λαούς και πολιτισμούς - Marcello Veneziani (www-marcelloveneziani-com.translate.goog)