του Marcello Veneziani
Στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, η βαθιά αιτία του πολέμου, του τρόμου, των σφαγών είναι μοναδική και ιδεολογική σε ένα εθνικό κλειδί: φταίει η δεξιά. Αυτή η σιωπηρή σκέψη που διατρέχει παρατηρητές, πολιτικούς και τα ΜΜΕ μας έγινε ξεκάθαρη τις προάλλες από έναν θεατή. Ήμουν σε ένα πρόγραμμα Raitre, Quante storie, παρουσιάζοντας τη βιογραφία μου για τον Giambattista Vico, και ένας ακροατής μου έκανε την εξής ερώτηση: τι κοινό έχει το δεξιό κίνημα της Χαμάς με τη δεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ; Η ερώτηση περιείχε μέσα της την απάντηση, ή μάλλον το δόγμα, που πρότεινε ο ίδιος ο θεατής: Μα είναι η δεξιά, μα το Θεό. Εν ολίγοις, η αιτία αυτής της τρομερής σύγκρουσης βρίσκεται σε αυτό το εγκληματικό εμπορικό σήμα, τη δεξιά πτέρυγα.
Μετά κοιτάς γύρω σου και βλέπεις ότι αυτοί που χαίρονται για την τρομοκρατική δράση της Χαμάς στο παρελθόν και τώρα είναι οι παρυφές της ριζοσπαστικής αριστεράς, οι ίδιοι που ζητωκραυγάζουν τους λαθρέμπορους και χαίρονται με την άφιξη των λαθρομεταναστών. Και ξέρετε ότι εκτός από τον εξτρεμισμό, η παλαιστινιακή υπόθεση κατά του Ισραήλ αγκαλιάστηκε για τρία τέταρτα από τη ριζοσπαστική ευρωπαϊκή αριστερά και για το υπόλοιπο τέταρτο από ένα κλάσμα της δεξιάς. Kαι με ρεαλισμό από ορισμένους τοπικούς πολιτικούς ηγέτες όπως ο Bettino Craxi, ο οποίος εκείνη την εποχή βρισκόταν σε διάλογο με τον Αραφάτ. Στο Ισραήλ, ωστόσο, ναι, υπάρχει ένας αμφιλεγόμενος πρωθυπουργός που εκπροσωπεί τη γραμμή των «γερακιών» και ανήκει στη δεξιά.
Δεν θέλω να ανασυνθέσω τις ιστορικές ρίζες αυτού που τώρα εκρήγνυται, τις κοντινές και μακρινές ευθύνες αυτού που συμβαίνει. Περιορίζομαι στο να παρατηρήσω ότι η απλοϊκή ερμηνεία που αναδύεται σε κάθε σύγκρουση είναι ψευδής, παράλογη και ανέντιμη. Και το οποίο εφαρμόστηκε επίσης στον πόλεμο στην Ουκρανία: ο εισβολέας Πούτιν, πρώην σοβιετικός κομμουνιστής ηγέτης, χαρακτηρίστηκε φασίστας και ναζί, όπως η άμυνα της Ουκρανίας βρίσκεται εν μέρει στα χέρια των ναζιστικών ταγμάτων. Και τότε δεν καταλαβαίνεις πλέον τη φύση των συγκρούσεων, είναι όλα εσωτερικά ντέρμπι μέσα στη δεξιά, που συμπίπτει με την ακροδεξιά, που συμπίπτει με το φασισμό, που συμπίπτει με το ναζισμό. Στο Ισραήλ όπως και στην Ουκρανία και παντού.
Το πρόβλημα είναι ότι όποιος περνά την πόρτα του Κακού ταξινομείται έτσι, μεταμορφώνεται σε τέτοιου είδους τέρας. Υπάρχει από την εποχή του Στάλιν, ή μάλλον πολύ νωρίτερα. Ακόμα και ο πιο κομμουνιστής μεταξύ των κομμουνιστών, μόλις αναγνωριστεί ως αρχιτέκτονας των σφαγών και των εκτοπίσεων, ονομάζεται επίτιμος ως «ναζιφασίστας». Ακόμα κι αυτός που πολέμησε τον ναζισμό μέχρι τέλους, όπως ο Στάλιν, περνάει για έναν από αυτούς, μεταμφιεσμένος οπαδός του Χίτλερ. Είναι όμως ένας μηχανισμός που επαναλαμβάνεται από τότε που υπήρχαν οι επαναστάτες, οι Ιακωβίνοι και οι τρομοκράτες, επομένως πριν από τη γέννηση του κομμουνισμού και μετά του ναζισμού. Γιατί το μανιχαϊστικό σχήμα, που είναι η εφαρμογή του τρόμου και σε ιδέες και μυαλά, προβλέπει ότι ο χθεσινός σύντροφος, αν δεν τηρήσει την κυρίαρχη γραμμή, γίνεται ξαφνικά ο υπηρέτης της αντίδρασης, ο πράκτορας των σκοτεινών δυνάμεων του Κακού που αργότερα βαφτίστηκε φασίστας. Είναι ένα αδυσώπητο μοτίβο που εξακολουθεί να ισχύει. Τότε δεν μπορείς να εξηγήσεις το πιο αιματηρό γεγονός στην ιστορία του κόσμου, την πολιτιστική επανάσταση του Μάο, τα φανατικά καθεστώτα του Πολ Ποτ και του Χοτσιμίν, τους τρομοκράτες στο όνομα του Μαρξ και του Λένιν, τη φρίκη του κομμουνισμού πριν και μετά τον Στάλιν και άλλες εξάρσεις του ριζοσπαστικού κακού στην ιστορία του κόσμου, μερικές φορές ακόμη και στα χέρια των φιλελεύθερων δημοκρατιών: την επέκταση των πολέμων στους άμαχους πληθυσμούς, οι βομβαρδισμοί και οι καταστροφές ολόκληρων πόλεων, οι σφαγές ανυπεράσπιστων ανθρώπων... Και δεν μπορείς να εξηγήσεις το πρόσφατο παράδοξο ότι μια δημοκρατία επιρρεπής σε πολέμους όπως η αμερικανική, δεν έχει πολεμήσει μόνο την εποχή του προέδρου της που θεωρούνταν πιο εξτρεμιστής και πολεμοχαρής, του Ντόναλντ Τραμπ. Όπως είναι μυστήριο ότι ο πιο δημοκρατικός και ανθρωπιστικός Πρόεδρος όπως ο John F. Kennedy ανέλαβε παγκόσμιους πολέμους και συγκρούσεις που αντ' αυτού έσβησε ο αντιδραστικός και δεξιός Richard Nixon... Μερικές φορές οι «ρεαλιστές» διορθώνουν τις επικίνδυνες τρέλες τών «ιδεαλιστών».
Το δείγμα θα ήταν μεγάλο. Στα δεξιά, είναι αλήθεια, υπάρχει μια στρατιωτική ηθική και η περήφανη υπεράσπιση των συνόρων, της γης. Αλλά ο ολοκληρωτικός πόλεμος των χρόνων μας, αυτός που εμπλέκει άμαχους πληθυσμούς, που σφαγιάζει αθώους, που δεν κάνει πλέον διάκριση μεταξύ μαχητών και αμάχων, δεν εμπίπτει στους ορίζοντές της. Αντίθετα, είναι η απομάκρυνση από την ιδέα του δίκαιου πολέμου για να μπούμε στον τελικό πόλεμο, ο οποίος δεν περιλαμβάνει την ήττα αλλά την εξάλειψη του εχθρού, τη δίκη και την καταδίκη του ακόμη και μετά τη νίκη του στον πόλεμο. Την πεποίθηση ότι αντιπροσωπεύω το Καλό έναντι του Κακού, και ως εκ τούτου ότι θεωρώ τον εχθρό όχι τον αντίπαλό μου, αλλά τον εχθρό της ανθρωπότητας, που πρέπεινα εξαλειφθεί. Εντελώς το αντίθετο από την ηθική του πολεμιστή και του πολέμου, όπως διαμορφώθηκε από έναν οξύ και αμφιλεγόμενο, πολύ «δεξιό» νομικό, τον Carl Schmitt.
Αντίθετα, ξεχνώντας την ιστορία, την πραγματικότητα, τις ιδέες που συγκίνησαν τον κόσμο, φτάνουμε σε αυτή τη ζοφερή και κοινότοπη απλοποίηση, όπου κάθε παρουσία του κακού στο πρόσωπο της γης αποδίδεται στον Απόλυτο και Μόνιμο Εχθρό, τη Δεξιά. Δεν θα επιτρέψω στον εαυτό μου να παγιδευτεί στο εξαρτημένο αντανακλαστικό της εφαρμογής του ίδιου μοτίβου αντίστροφα, και να συμπεράνει ότι όλο το κακό προέρχεται από την Αριστερά. Αντίθετα, θα πω ότι οι παλιές, σάπιες πολιτικές και ιδεολογικές κατηγορίες δεν μπορούν να αντέξουν το βάρος της πραγματικότητας, τόσο περίπλοκες, τόσο ποικίλες, μη αναγώγιμες σε φόρμουλες και εύκολους εξορκισμούς. Βγάλτε τις παρωπίδες σας, το κλειδί για τη βαρβαρότητα των συγκρούσεων βρίσκεται στην ιδέα ότι δεν πρέπει απλώς να υπερασπιστεί την επιβίωσή του, τα εδάφη του, την κυριαρχία του, αλλά ότι πρέπει να επιτύχει την πλήρη εξάλειψη του εχθρού. Μπροστά σε αυτές τις αυταπάτες μιας τελικής λύσης, ο μόνος τρόπος δεν είναι το μήνυμα της ειρήνης, ούτε καν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις αρκούν, αν και επιθυμητές: αυτό που χρειάζεται είναι το imperium μιας υπερδυνάμεως, ίσως πολυεθνικής, ικανής να επιβάλει την ειρήνη, τη συνύπαρξη, ως εγγύηση και για τους λαούς, τις πατρίδες και τα κράτη. Είναι ο πιο δύσκολος τρόπος, αλλά ο μόνος ικανός να επιλύσει τη σύγκρουση. Όποιος ισχυρίζεται ότι εξαλείφει το κακό από τη γη, βοηθά, συμβάλλει στη διάδοσή του.
Δεν θέλω να ανασυνθέσω τις ιστορικές ρίζες αυτού που τώρα εκρήγνυται, τις κοντινές και μακρινές ευθύνες αυτού που συμβαίνει. Περιορίζομαι στο να παρατηρήσω ότι η απλοϊκή ερμηνεία που αναδύεται σε κάθε σύγκρουση είναι ψευδής, παράλογη και ανέντιμη. Και το οποίο εφαρμόστηκε επίσης στον πόλεμο στην Ουκρανία: ο εισβολέας Πούτιν, πρώην σοβιετικός κομμουνιστής ηγέτης, χαρακτηρίστηκε φασίστας και ναζί, όπως η άμυνα της Ουκρανίας βρίσκεται εν μέρει στα χέρια των ναζιστικών ταγμάτων. Και τότε δεν καταλαβαίνεις πλέον τη φύση των συγκρούσεων, είναι όλα εσωτερικά ντέρμπι μέσα στη δεξιά, που συμπίπτει με την ακροδεξιά, που συμπίπτει με το φασισμό, που συμπίπτει με το ναζισμό. Στο Ισραήλ όπως και στην Ουκρανία και παντού.
Το πρόβλημα είναι ότι όποιος περνά την πόρτα του Κακού ταξινομείται έτσι, μεταμορφώνεται σε τέτοιου είδους τέρας. Υπάρχει από την εποχή του Στάλιν, ή μάλλον πολύ νωρίτερα. Ακόμα και ο πιο κομμουνιστής μεταξύ των κομμουνιστών, μόλις αναγνωριστεί ως αρχιτέκτονας των σφαγών και των εκτοπίσεων, ονομάζεται επίτιμος ως «ναζιφασίστας». Ακόμα κι αυτός που πολέμησε τον ναζισμό μέχρι τέλους, όπως ο Στάλιν, περνάει για έναν από αυτούς, μεταμφιεσμένος οπαδός του Χίτλερ. Είναι όμως ένας μηχανισμός που επαναλαμβάνεται από τότε που υπήρχαν οι επαναστάτες, οι Ιακωβίνοι και οι τρομοκράτες, επομένως πριν από τη γέννηση του κομμουνισμού και μετά του ναζισμού. Γιατί το μανιχαϊστικό σχήμα, που είναι η εφαρμογή του τρόμου και σε ιδέες και μυαλά, προβλέπει ότι ο χθεσινός σύντροφος, αν δεν τηρήσει την κυρίαρχη γραμμή, γίνεται ξαφνικά ο υπηρέτης της αντίδρασης, ο πράκτορας των σκοτεινών δυνάμεων του Κακού που αργότερα βαφτίστηκε φασίστας. Είναι ένα αδυσώπητο μοτίβο που εξακολουθεί να ισχύει. Τότε δεν μπορείς να εξηγήσεις το πιο αιματηρό γεγονός στην ιστορία του κόσμου, την πολιτιστική επανάσταση του Μάο, τα φανατικά καθεστώτα του Πολ Ποτ και του Χοτσιμίν, τους τρομοκράτες στο όνομα του Μαρξ και του Λένιν, τη φρίκη του κομμουνισμού πριν και μετά τον Στάλιν και άλλες εξάρσεις του ριζοσπαστικού κακού στην ιστορία του κόσμου, μερικές φορές ακόμη και στα χέρια των φιλελεύθερων δημοκρατιών: την επέκταση των πολέμων στους άμαχους πληθυσμούς, οι βομβαρδισμοί και οι καταστροφές ολόκληρων πόλεων, οι σφαγές ανυπεράσπιστων ανθρώπων... Και δεν μπορείς να εξηγήσεις το πρόσφατο παράδοξο ότι μια δημοκρατία επιρρεπής σε πολέμους όπως η αμερικανική, δεν έχει πολεμήσει μόνο την εποχή του προέδρου της που θεωρούνταν πιο εξτρεμιστής και πολεμοχαρής, του Ντόναλντ Τραμπ. Όπως είναι μυστήριο ότι ο πιο δημοκρατικός και ανθρωπιστικός Πρόεδρος όπως ο John F. Kennedy ανέλαβε παγκόσμιους πολέμους και συγκρούσεις που αντ' αυτού έσβησε ο αντιδραστικός και δεξιός Richard Nixon... Μερικές φορές οι «ρεαλιστές» διορθώνουν τις επικίνδυνες τρέλες τών «ιδεαλιστών».
Το δείγμα θα ήταν μεγάλο. Στα δεξιά, είναι αλήθεια, υπάρχει μια στρατιωτική ηθική και η περήφανη υπεράσπιση των συνόρων, της γης. Αλλά ο ολοκληρωτικός πόλεμος των χρόνων μας, αυτός που εμπλέκει άμαχους πληθυσμούς, που σφαγιάζει αθώους, που δεν κάνει πλέον διάκριση μεταξύ μαχητών και αμάχων, δεν εμπίπτει στους ορίζοντές της. Αντίθετα, είναι η απομάκρυνση από την ιδέα του δίκαιου πολέμου για να μπούμε στον τελικό πόλεμο, ο οποίος δεν περιλαμβάνει την ήττα αλλά την εξάλειψη του εχθρού, τη δίκη και την καταδίκη του ακόμη και μετά τη νίκη του στον πόλεμο. Την πεποίθηση ότι αντιπροσωπεύω το Καλό έναντι του Κακού, και ως εκ τούτου ότι θεωρώ τον εχθρό όχι τον αντίπαλό μου, αλλά τον εχθρό της ανθρωπότητας, που πρέπεινα εξαλειφθεί. Εντελώς το αντίθετο από την ηθική του πολεμιστή και του πολέμου, όπως διαμορφώθηκε από έναν οξύ και αμφιλεγόμενο, πολύ «δεξιό» νομικό, τον Carl Schmitt.
Αντίθετα, ξεχνώντας την ιστορία, την πραγματικότητα, τις ιδέες που συγκίνησαν τον κόσμο, φτάνουμε σε αυτή τη ζοφερή και κοινότοπη απλοποίηση, όπου κάθε παρουσία του κακού στο πρόσωπο της γης αποδίδεται στον Απόλυτο και Μόνιμο Εχθρό, τη Δεξιά. Δεν θα επιτρέψω στον εαυτό μου να παγιδευτεί στο εξαρτημένο αντανακλαστικό της εφαρμογής του ίδιου μοτίβου αντίστροφα, και να συμπεράνει ότι όλο το κακό προέρχεται από την Αριστερά. Αντίθετα, θα πω ότι οι παλιές, σάπιες πολιτικές και ιδεολογικές κατηγορίες δεν μπορούν να αντέξουν το βάρος της πραγματικότητας, τόσο περίπλοκες, τόσο ποικίλες, μη αναγώγιμες σε φόρμουλες και εύκολους εξορκισμούς. Βγάλτε τις παρωπίδες σας, το κλειδί για τη βαρβαρότητα των συγκρούσεων βρίσκεται στην ιδέα ότι δεν πρέπει απλώς να υπερασπιστεί την επιβίωσή του, τα εδάφη του, την κυριαρχία του, αλλά ότι πρέπει να επιτύχει την πλήρη εξάλειψη του εχθρού. Μπροστά σε αυτές τις αυταπάτες μιας τελικής λύσης, ο μόνος τρόπος δεν είναι το μήνυμα της ειρήνης, ούτε καν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις αρκούν, αν και επιθυμητές: αυτό που χρειάζεται είναι το imperium μιας υπερδυνάμεως, ίσως πολυεθνικής, ικανής να επιβάλει την ειρήνη, τη συνύπαρξη, ως εγγύηση και για τους λαούς, τις πατρίδες και τα κράτη. Είναι ο πιο δύσκολος τρόπος, αλλά ο μόνος ικανός να επιλύσει τη σύγκρουση. Όποιος ισχυρίζεται ότι εξαλείφει το κακό από τη γη, βοηθά, συμβάλλει στη διάδοσή του.
1 σχόλιο:
Πως γίνεται κάποιος τρομοκράτης; Έτσι https://www.haaretz.com/israel-news/2023-10-21/ty-article-magazine/.premium/beatings-burns-attempted-sexual-assault-settlers-and-soldiers-abused-palestinians/0000018b-530f-d1d7-ab8b-7f5fca1d0000
Δημοσίευση σχολίου