Analogia Entis (Η αναλογία του όντος) (2)

 Συνέχεια από: Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2022

Analogia Entis (Η αναλογια τού Οντος)

Τού Erich Przywara (PRZYWARA).

II. Το βεληνεκές και η σημασία της αναλογίας σαν θεμελιώδης μορφή του Καθολικισμού (1940).
         

Διαφοροποιούμενος απο αυτή την ομάδα συγγραφέων ο Hans Urs Von Balthasar, στους τρείς τόμους που αφιέρωσε στην Αποκάλυψη, εφαρμόζει μία πλήρη απο όλες τις απόψεις αναλογική μέθοδο, και την αντιπαραθέτει στην φόρμα της "ταυτότητος αντιφάσεως" με τον ίδιο τρόπο που συνέβαινε αυτό στα γραπτά μας. Παρουσιάζεται επίσης και εκείνη η πιό βαθειά φόρμα της αναλογίας που είναι το μυστήριο του σταυρού [της αναστάσεως;] Η ανύψωση στην "μεγαλειώδη ομοιότητα" για να ακολουθήσει η πτώση στην "κάθε φορά και μεγαλύτερη ανομοιότητα", τα οποία όμως είναι οι μοναδικοί τρόποι για να γίνουμε μέτοχοι του μεγαλείου του Θεού. Αλλά απο τον πρώτο του τόμο ήδη, όλο αυτό συνοδεύεται απο μία διπλή υπογράμμιση: την υπαρξιακή, βάσει της οποίας "κυλώ στο ρεύμα του κόσμου" και την ουσιώδη, τής αμφιταλάντευσης τής εικόνος. Η πρώτη είναι μία ανθρωπιστική εκδοχή του διονυσιακού. Ο παραλληλισμός λοιπόν με την διατύπωση του Muller και του Siewerth είναι φυσικός: γιατί πράγματι έχουμε εδώ μία υπαρξιακή απειρία (ενός εξημερωμένου διονυσιακού, με την έννοια του Κλωντέλ) και μία πεπερασμένη ουσία του μυθικού, και επομένως μία ρυθμική ταυτότητα με τον Θεό στην υπαρξιακή απειροσύνη. Ο Μπαλτάσαρ αντιτίθεται επομένως όπως είναι αυτονόητο στον Ωριγένη τής πνευματικής αναβάσεως (η οποία συνίσταται στην διάλυση της κοσμικής φιγούρας στο καθαρό πνεύμα) αλλά συμφωνεί με τον Ωριγένη της διονυσιακής ζωτικότητος η οποία ανήκει στην κοσμική "ζωή μέσα στο πύρ".

          Στην σύγχρονη κατάσταση λοιπόν, στην "αναλογία" αντιτίθενται και οι δύο αυτές διατυπώσεις: η "ταυτότης" η παραδειγματική και η ρυθμική! Παρότι όμως δέν μπορούμε να αρνηθούμε ότι σε οτι αφορά την "πεπερασμένη υπαρξιακή κατάσταση και την ουσιώδη απειροσύνη", την διατύπωση τής "παραδειγματικής ταυτότητος", ότι δείχνει κατ'αρχάς το πρωτείο μίας προόδου τύπου Marechal πρός το ιδανικό και καθαρό είναι" (σαν μία αναγέννηση του παραδειγματισμού [του υπέρτατου Είναι] τού όψιμου Μεσαίωνος απο το πνεύμα του γερμανικού ιδεαλισμού), είναι αλήθεια επίσης πώς μ'αυτόν τον τρόπο παραπέμπει στην γνώση και το πνεύμα τα οποία ξεχωρίζουν μία πνευματοποίηση στο άπειρο", και επομένως αναδεικνύει εν τέλει μία τοποθέτηση ανατολικού τύπου. Η διατύπωση τής υπαρξιακής απειροσύνης και τής πεπερασμένης ουσίας που ανήκει στην ρυθμική ταυτότητα με τον Θεό, στοχεύει αντιθέτως στο διονυσιακό και το μυθικό τα οποία επισημαίνουν μία "ζωτικότητα στο πεπερασμένο" και ακριβώς γι'αυτό μία τοποθέτηση δυτικού τύπου.

          Οι βασικές ασάφειες που συναντούμε στον Χάϊντεγκερ, τον Γκουαρντίνι, τον Μπάρτ, τον Haecker και τον Adam, ξεκαθαρίζουν με την αντιπαράθεση αυτών των δύο βασικών διατυπώσεων και αυτό σημαίνει: σε ότι αφορά την φιλοσοφική διαμάχη, με την αντιπαράθεση ανάμεσα σ'έναν αμφιταλαντευόμενο ιδεαλισμό της υπάρξεως και έναν αμφιταλανευόμενο ιδεαλισμό των καθαρών ουσιών. Όσον αφορά δέ την Θεολογική διαμάχη, με την αντιπαράθεση ανάμεσα σε μία Θεολογία της προσωπικής ιστορίας και μία Θεολογία της πνευματικής γνώσεως. Όσον αφορά τώρα την διαμάχη της πρακτικής θρησκείας, με την αντιπαράθεση ανάμεσα σε μία μυστική ανάβαση διαμορφώσεως μίας προσωπικής απόψεως των αξιών και μία μυστική ασκητική της μυήσεως στην λατρεία.

          Όλες αυτές οι διαμάχες δίνουν ζωή σε μία νέα και πιό ριζική μορφή της παλιάς αντιπαραθέσεως ανάμεσα στον Θωμισμό και τον Σκοτισμό (Scotus). Εξάλλου κρυμμένη σ' αυτή την αντιπαράθεση κινείται το αρχαίο ερώτημα της σχέσεως ανάμεσα στην σχολή της Αλεξάνδρειας και την σχολή της Αντιόχειας. Και κάτω απο όλα αυτά υπάρχει η αντίθεση ανάμεσα στην ανατολική σκέψη, η οποία εάν απολυτοποιηθεί μεταμορφώνεται σε ένα πάν-Θεό (ο Θεός τα πάντα εν πάσιν) υπερφυσικό, και στην δυτική σκέψη, η οποία εάν απολυτοποιηθεί ολοκληρώνεται σε έναν φυσιολατρικό πανθεϊσμό. Πρόκειται λοιπόν για μία αντιπαράθεση η οποία αποτελεί την ενδογενή προϋπόθεση της "αναλογίας".

          Αλλά ταυτοχρόνως πρόκειται επίσης, εάν θεωρηθεί απο μία ιστορική άποψη, για την επανεμφάνιση μίας ταυτόσημης καταστάσεως με εκείνη απο την οποία προήλθε εκείνο το Κεφάλαιο της Συνόδου του Λατερανού ΙV το οποίο ανήγγειλε, ενάντια στον Ιωακείμ ντα Φιόρε, την κλασσική διατύπωση της "αναλογίας", δεδομένου ότι ο γνωστικός μυστικισμός και η γνωστική γνώση του Ιωακείμ έδεναν ακριβώς την μία στην άλλη την ακραία Δύση και την ακραία Ανατολή.

          Πρέπει λοιπόν να φωτίσουμε άλλη μία φορά το βεληνεκές αυτής της αναλογίας σαν θεμελιώδους μορφής του καθολικισμού και αυτό θα το πετύχουμε κινούμενοι τόσο από τις ιστορικές προϋποθέσεις, όσο και από τις ενδογενείς!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.