5. Στα ίχνη του Αυγουστίνου (Henri de Lubac)
α. Η σφραγίδα της Ιστορίας της σωτηρίας.
α. Η σφραγίδα της Ιστορίας της σωτηρίας.
Παρότι ο Γάλλος Ιησουίτης δεν επεξεργάστηκε μια αληθινή καθαυτή τριαδική θεολογία, το τριαδικό δόγμα είναι ο πυρήνας των στοχασμών του για την Ιστορία της σωτηρίας, στηριγμένης στην Χριστολογία, όπως και της Εκκλησιολογίας και της σωτηριολογίας τις οποίες επεξεργάστηκε. Και για τον Lubac το ουσιώδες του χριστιανισμού βρίσκεται στην πίστη στον τριαδικό θεό. Ακολουθώντας τον κανόνα πίστεως των πατέρων, ο καρδινάλιος όρισε την τριαδική πίστη σαν την καρδιά του Ευαγγελίου, την θεμελιώδη αλήθεια του Χριστιανισμού και την αποκορύφωση, την Summa της Χριστιανικής πίστης.
Είναι χρήσιμο λοιπόν να δούμε μια αρχική άποψη του πυρήνος της Χριστιανικής πίστεως καθορίζοντας και μια αντιπαράθεση με τις άλλες θρησκείες. Στην φιλανθρωπία των σοφών της αρχαίας Ελλάδος όπως και στα θρησκευτικά συστήματα της Ινδίας ο Lubac ανακαλύπτει, παρότι κάτω από διαφορετικές μορφές, την ίδια «πρόσκληση σε μία ατομική φυγή από τον κόσμο». Είναι πεπεισμένος πως όποιος επιθυμεί να εξέλθει από την Ιστορία και να την αφήσει ειρηνικά πίσω του, μειώνει την θρησκευτικά πράξη σε μία ονειρική ψευδαίσθηση και από την ανθρωπολογική άποψη, καθιστά τον εαυτό του το δικό του σημείο αναφοράς. Ο πιστός φτάνει με αυτόν τον τρόπο μόνον στις ακτές του δικού του ΕΓΩ.
Η χριστιανική σύλληψη του θεού και της σωτηρίας, αντίθετα από την θρησκευτική σύλληψη που εκθέσαμε, έχει μια Ιστορική κατεξοχήν αξία. Η Ιστορία είναι ο τόπος δράσεως και ο τόπος της αποκαλύψεως του θεού. Εκείνο που συμβαίνει μέσα στην ανεπίστρεπτη πορεία του χρόνου [και όμως ο Χριστιανισμός ξεκινά από το βάπτισμα της μετανοίας, το οποίο γυρίζει την ροή των πραγμάτων προς τα πίσω, προς την ζωή, ανατρέποντας την ροή προς τον θάνατο. Ας προσέξουμε ιδιαιτέρως αυτή την αβυσσαλέα διαφορά της Ορθοδοξίας, από όλες τις υπόλοιπες αιρετικές ομολογίες που πορεύονται προς τον θάνατο και ας κατανοήσουμε την προχειρότητα του Οικουμενισμού που κατήργησε ήδη το ορθόδοξο βάπτισμα εξομοιώνοντάς το με το αιρετικό. Ο Κύριος είπε, πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη βαπτίζοντας αυτά στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος[ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ;]. Με βάπτισμα εξ ύδατος και πνεύματος. Η σύγχρονη αίρεση του Ζηζιούλα, ρίχνει την προσοχή μας μόνον στην Θ. Ευχαριστία καταργώντας και από αυτή την άφεση των αμαρτιών, διότι θέλει να καταργήσει την μετάνοια, ανταλλάσσοντάς την με την Ιστορική πράξη] δεν είναι μια απλή φανέρωση της θεότητος, έτσι ώστε να τον υπερβούμε πνευματικά. Αντιθέτως, ο θεός ψάχνει και καλεί τον άνθρωπο στα γεγονότα της Ιστορίας, για να κατορθώσει να του απαντήσει με τα σημεία της αγάπης του θεού και του πλησίον, που είναι άλλο τόσο συγκεκριμένα. Σύμφωνα με τις λέξεις του Lubac, λοιπόν:
«Αυτός ο θεός, τον οποίο ομολογεί ο Χριστός, αυτός ο θεός που είναι όλη του η πίστη, δεν είναι απλώς η απόμακρη θεότης, χωρίς πρόσβαση, της οποίας η ύπαρξη επιβάλλεται στην νόησή του, δεν είναι απλώς εκείνη η θεότης που ο άνθρωπος, όσο του είναι δυνατόν, προσλαμβάνει και κατανοεί στον κόσμο –αυτόν που πολύ συχνά, σε στιγμές πυρετώδους σκέψεως και σε χονδροειδείς πτυχές της μυθολογίας του εξέβαλε για τον θεό τον ίδιο [όπως η σύγχρονη Επιστήμη]– και για την οποία προσπαθεί να μιλήσει με την πεπερασμένη του γλώσσα, δεν είναι εκείνη η μουγκή θεότης, της οποίας μπορούμε να αισθανθούμε πόσο απρόσιτη είναι για τον άνθρωπο και η οποία στην καλύτερη περίπτωση, ο άνθρωπος μπορεί να την αντιληφθεί μόνον απ’ έξω, χωρίς καμμία δυνατότητα να σταθεροποιήσει μαζί της μια αυθεντική σχέση. Ο θεός αντιθέτως μας αποκάλυψε το πιο βαθύ του Είναι, φανερώνοντάς μας το σχέδιό του. Αυτός ο ίδιος μίλησε, και μίλησε για τον εαυτό του. Και ενεργώντας για μας, καλώντας μας κοντά του και πραγματοποιώντας την σωτηρία μας, αναγνωρίστηκε από εμάς».
Αυτό ισχύει για την Ιστορία που ξεκίνησε με την δημιουργία του κόσμου, και ιδιαιτέρως για την Ιστορία του Ισραήλ, για τα σημεία της σωτηρίας και της πρόνοιας του θεού, τα οποία αποκορυφώνονται με την ανάσταση του Ιησού Χριστού, την οποία ακολούθησε η αποστολή του Αγίου Πνεύματος.[ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΦΟΣΟΝ ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΣΙΑ ΑΚΥΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ]
Αυτό που μπορούμε να δούμε καθαρά από την πράξη της σωτηρίας, του θεού στην Ιστορία και το οποίο είναι κοινό σε ο,τιδήποτε μπορούμε να αναγνωρίσουμε από Αυτόν, είναι η κλήση του ανθρώπου να συμμετάσχει σε μία κοινωνία ζωής με Αυτόν. Αυτός δημιούργησε τον άνθρωπο θέτοντας σαν σκοπό του Αυτόν τον ίδιο. Αλλά ο άνθρωπος ψάχνει δυστυχώς στον εαυτό του αυτό που θα μπορούσε να τον πληρώσει και το οποίο θα μπορούσε να είναι ο τελικός σκοπός της υπάρξεώς του. Ο Χριστός ήλθε στον κόσμο για να επαναφέρει τον άνθρωπο στον θεό, ελευθερώνοντάς τον από αυτή την φυλακή στον εαυτό του. Στην ενσάρκωση τον αγκαλιάζει σε όλη του την φύση και θεμελιώνει με ολόκληρο το ανθρώπινο γένος έναν καθολικό δεσμό, για να το μεταμορφώσει, στην ρίζα, με τον σταυρικό του θάνατο, κατευθύνοντάς τον στον θεό.
Όπως έγραψε ο de Lucac: «Στον Χριστό, πεθαμένο στον σταυρό, είναι ολόκληρη η ανθρωπότης, την οποία ο Ίδιος προσέλαβε πάνω του, που εγκαταλείπει και πεθαίνει στον εαυτό της, για τον εαυτό της. Αυτό το μυστήριο όμως είναι ακόμη πιο βαθύ. Αυτός που ανέλαβε όλους τους ανθρώπους εγκατελείφθη από όλους. Ο καθολικός άνθρωπος πέθανε μόνος του. [Όχι εντελώς]! Είμαστε απέναντι από το πλήρες κενό, της κενώσεως, από την ολοκλήρωση της θυσίας. Αυτή η εγκατάλειψη –μάλιστα δε εκ μέρους του πατρός– υπήρξε αναγκαία για την επανένωση. [Πολύ αδύναμη λογική, καθότι ο Κύριος ολοκλήρωσε το έργο του και κάτω από τον σταυρό Του, μαζί Του, υπήρξε η νέα ανθρωπότης, του καθ’ ομοίωσιν ας πούμε. Αυτός, η μητέρα Του, Θεοτόκος και ο υιοθετημένος Ιωάννης, ο αγαπημένος μαθητής, ο πρώτος από τους πολλούς που θα τον πιστέψουν και θα ελευθερωθούν]. Είναι το μυστήριο της μοναξιάς και της τραγωδίας, το μοναδικό επαρκές σημείο της καταλλαγής και της ενότητος. [ΠΌΣΟ απουσιάζει η εν Χριστώ ζωή, της Χάριτος, από τον Δυτικό Χριστιανισμό. Τι τραγωδία]. Ο Υιός γινόμενος άνθρωπος έθεσε τα θεμέλια του έργου που συνεχίζει τώρα το πνεύμα. Αυτός αγιάζει, δωρίζει την ζωή, ανασταίνει την σάρκα, κάνει τον άνθρωπο αθάνατο. Είναι η κοινωνία Του που μεταμορφώνει ολόκληρο το Είναι μας και μας κάνει αθάνατους, όμοιους με τον θεό.
Αυτή η συνολική άποψη της σωτηριώδους πράξεως του θεού έχει σαν σκοπό της να δείξει πως η εικόνα του ανθρώπου που πρέπει να ανακαινισθεί και να ολοκληρωθεί, δεν είναι το φρούτο μιας ομοιότητος με έναν Φυσικό θεό, αλλά ομοίωσις μ’ έναν θεό που είναι αγάπη, μ’ έναν Θεό του οποίου η ίδια του η Φύση είναι η αγάπη. Σ’ Αυτόν, στον Μοναδικό, δεν υπάρχει μοναξιά, αλλά η γονιμότης της ζωής και η θέρμη της παρουσίας. Στο θείο Είναι, που είναι αυτάρκες, δεν υπάρχει εγωισμός, αλλά η αμοιβαία ανταλλαγή ενός τέλειου δώρου».
(Συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Είναι χρήσιμο λοιπόν να δούμε μια αρχική άποψη του πυρήνος της Χριστιανικής πίστεως καθορίζοντας και μια αντιπαράθεση με τις άλλες θρησκείες. Στην φιλανθρωπία των σοφών της αρχαίας Ελλάδος όπως και στα θρησκευτικά συστήματα της Ινδίας ο Lubac ανακαλύπτει, παρότι κάτω από διαφορετικές μορφές, την ίδια «πρόσκληση σε μία ατομική φυγή από τον κόσμο». Είναι πεπεισμένος πως όποιος επιθυμεί να εξέλθει από την Ιστορία και να την αφήσει ειρηνικά πίσω του, μειώνει την θρησκευτικά πράξη σε μία ονειρική ψευδαίσθηση και από την ανθρωπολογική άποψη, καθιστά τον εαυτό του το δικό του σημείο αναφοράς. Ο πιστός φτάνει με αυτόν τον τρόπο μόνον στις ακτές του δικού του ΕΓΩ.
Η χριστιανική σύλληψη του θεού και της σωτηρίας, αντίθετα από την θρησκευτική σύλληψη που εκθέσαμε, έχει μια Ιστορική κατεξοχήν αξία. Η Ιστορία είναι ο τόπος δράσεως και ο τόπος της αποκαλύψεως του θεού. Εκείνο που συμβαίνει μέσα στην ανεπίστρεπτη πορεία του χρόνου [και όμως ο Χριστιανισμός ξεκινά από το βάπτισμα της μετανοίας, το οποίο γυρίζει την ροή των πραγμάτων προς τα πίσω, προς την ζωή, ανατρέποντας την ροή προς τον θάνατο. Ας προσέξουμε ιδιαιτέρως αυτή την αβυσσαλέα διαφορά της Ορθοδοξίας, από όλες τις υπόλοιπες αιρετικές ομολογίες που πορεύονται προς τον θάνατο και ας κατανοήσουμε την προχειρότητα του Οικουμενισμού που κατήργησε ήδη το ορθόδοξο βάπτισμα εξομοιώνοντάς το με το αιρετικό. Ο Κύριος είπε, πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη βαπτίζοντας αυτά στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος[ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ;]. Με βάπτισμα εξ ύδατος και πνεύματος. Η σύγχρονη αίρεση του Ζηζιούλα, ρίχνει την προσοχή μας μόνον στην Θ. Ευχαριστία καταργώντας και από αυτή την άφεση των αμαρτιών, διότι θέλει να καταργήσει την μετάνοια, ανταλλάσσοντάς την με την Ιστορική πράξη] δεν είναι μια απλή φανέρωση της θεότητος, έτσι ώστε να τον υπερβούμε πνευματικά. Αντιθέτως, ο θεός ψάχνει και καλεί τον άνθρωπο στα γεγονότα της Ιστορίας, για να κατορθώσει να του απαντήσει με τα σημεία της αγάπης του θεού και του πλησίον, που είναι άλλο τόσο συγκεκριμένα. Σύμφωνα με τις λέξεις του Lubac, λοιπόν:
«Αυτός ο θεός, τον οποίο ομολογεί ο Χριστός, αυτός ο θεός που είναι όλη του η πίστη, δεν είναι απλώς η απόμακρη θεότης, χωρίς πρόσβαση, της οποίας η ύπαρξη επιβάλλεται στην νόησή του, δεν είναι απλώς εκείνη η θεότης που ο άνθρωπος, όσο του είναι δυνατόν, προσλαμβάνει και κατανοεί στον κόσμο –αυτόν που πολύ συχνά, σε στιγμές πυρετώδους σκέψεως και σε χονδροειδείς πτυχές της μυθολογίας του εξέβαλε για τον θεό τον ίδιο [όπως η σύγχρονη Επιστήμη]– και για την οποία προσπαθεί να μιλήσει με την πεπερασμένη του γλώσσα, δεν είναι εκείνη η μουγκή θεότης, της οποίας μπορούμε να αισθανθούμε πόσο απρόσιτη είναι για τον άνθρωπο και η οποία στην καλύτερη περίπτωση, ο άνθρωπος μπορεί να την αντιληφθεί μόνον απ’ έξω, χωρίς καμμία δυνατότητα να σταθεροποιήσει μαζί της μια αυθεντική σχέση. Ο θεός αντιθέτως μας αποκάλυψε το πιο βαθύ του Είναι, φανερώνοντάς μας το σχέδιό του. Αυτός ο ίδιος μίλησε, και μίλησε για τον εαυτό του. Και ενεργώντας για μας, καλώντας μας κοντά του και πραγματοποιώντας την σωτηρία μας, αναγνωρίστηκε από εμάς».
Αυτό ισχύει για την Ιστορία που ξεκίνησε με την δημιουργία του κόσμου, και ιδιαιτέρως για την Ιστορία του Ισραήλ, για τα σημεία της σωτηρίας και της πρόνοιας του θεού, τα οποία αποκορυφώνονται με την ανάσταση του Ιησού Χριστού, την οποία ακολούθησε η αποστολή του Αγίου Πνεύματος.[ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΦΟΣΟΝ ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΣΙΑ ΑΚΥΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ]
Αυτό που μπορούμε να δούμε καθαρά από την πράξη της σωτηρίας, του θεού στην Ιστορία και το οποίο είναι κοινό σε ο,τιδήποτε μπορούμε να αναγνωρίσουμε από Αυτόν, είναι η κλήση του ανθρώπου να συμμετάσχει σε μία κοινωνία ζωής με Αυτόν. Αυτός δημιούργησε τον άνθρωπο θέτοντας σαν σκοπό του Αυτόν τον ίδιο. Αλλά ο άνθρωπος ψάχνει δυστυχώς στον εαυτό του αυτό που θα μπορούσε να τον πληρώσει και το οποίο θα μπορούσε να είναι ο τελικός σκοπός της υπάρξεώς του. Ο Χριστός ήλθε στον κόσμο για να επαναφέρει τον άνθρωπο στον θεό, ελευθερώνοντάς τον από αυτή την φυλακή στον εαυτό του. Στην ενσάρκωση τον αγκαλιάζει σε όλη του την φύση και θεμελιώνει με ολόκληρο το ανθρώπινο γένος έναν καθολικό δεσμό, για να το μεταμορφώσει, στην ρίζα, με τον σταυρικό του θάνατο, κατευθύνοντάς τον στον θεό.
Όπως έγραψε ο de Lucac: «Στον Χριστό, πεθαμένο στον σταυρό, είναι ολόκληρη η ανθρωπότης, την οποία ο Ίδιος προσέλαβε πάνω του, που εγκαταλείπει και πεθαίνει στον εαυτό της, για τον εαυτό της. Αυτό το μυστήριο όμως είναι ακόμη πιο βαθύ. Αυτός που ανέλαβε όλους τους ανθρώπους εγκατελείφθη από όλους. Ο καθολικός άνθρωπος πέθανε μόνος του. [Όχι εντελώς]! Είμαστε απέναντι από το πλήρες κενό, της κενώσεως, από την ολοκλήρωση της θυσίας. Αυτή η εγκατάλειψη –μάλιστα δε εκ μέρους του πατρός– υπήρξε αναγκαία για την επανένωση. [Πολύ αδύναμη λογική, καθότι ο Κύριος ολοκλήρωσε το έργο του και κάτω από τον σταυρό Του, μαζί Του, υπήρξε η νέα ανθρωπότης, του καθ’ ομοίωσιν ας πούμε. Αυτός, η μητέρα Του, Θεοτόκος και ο υιοθετημένος Ιωάννης, ο αγαπημένος μαθητής, ο πρώτος από τους πολλούς που θα τον πιστέψουν και θα ελευθερωθούν]. Είναι το μυστήριο της μοναξιάς και της τραγωδίας, το μοναδικό επαρκές σημείο της καταλλαγής και της ενότητος. [ΠΌΣΟ απουσιάζει η εν Χριστώ ζωή, της Χάριτος, από τον Δυτικό Χριστιανισμό. Τι τραγωδία]. Ο Υιός γινόμενος άνθρωπος έθεσε τα θεμέλια του έργου που συνεχίζει τώρα το πνεύμα. Αυτός αγιάζει, δωρίζει την ζωή, ανασταίνει την σάρκα, κάνει τον άνθρωπο αθάνατο. Είναι η κοινωνία Του που μεταμορφώνει ολόκληρο το Είναι μας και μας κάνει αθάνατους, όμοιους με τον θεό.
Αυτή η συνολική άποψη της σωτηριώδους πράξεως του θεού έχει σαν σκοπό της να δείξει πως η εικόνα του ανθρώπου που πρέπει να ανακαινισθεί και να ολοκληρωθεί, δεν είναι το φρούτο μιας ομοιότητος με έναν Φυσικό θεό, αλλά ομοίωσις μ’ έναν θεό που είναι αγάπη, μ’ έναν Θεό του οποίου η ίδια του η Φύση είναι η αγάπη. Σ’ Αυτόν, στον Μοναδικό, δεν υπάρχει μοναξιά, αλλά η γονιμότης της ζωής και η θέρμη της παρουσίας. Στο θείο Είναι, που είναι αυτάρκες, δεν υπάρχει εγωισμός, αλλά η αμοιβαία ανταλλαγή ενός τέλειου δώρου».
(Συνεχίζεται)
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου