ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ A
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
...πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἄλλες ἀρρωστημένες καταστάσεις
μέσα στο μυστήριο τῆς σωτηρίας
Πανόραμα Θεσσαλονίκης, Ε΄ έκδοση
B΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25
Εἰδικό Μέρος
β΄. Αἴσθημα κατωτερότητος-Ὁμιλίες σε συνάξεις νέων
Δέξου τὸν ἑαυτό σου ὅπως εἶναι
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος εἶναι ἀνύπαρκτο, ἅμα...
Σημείωμα φοιτητού. Είχατε πεῖ πώς κατ' ἀρχὴν πρέπει νὰ ἔλθουμε εἰς ἑαυτόν, δηλαδή να γνωρίσου με τὸν ἑαυτό μας καὶ ἀκόμη να βγοῦμε ἀπὸ τὸ τρα πέζι καὶ νὰ ἀνεβοῦμε ἐπάνω λέγοντας «να 'ναι εύ λογημένο». Τελικά όμως τὸ αἴσθημα κατωτερότητος μένει καὶ μὲ τὴν κατάλληλη εὐκαιρία ἐκδηλώνεται.
Ἀκόμη δὲν καταλάβατε τί θὰ πεῖ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἐπίσης δεν καταλάβατε καί αὐτά που λέμε.
Μήπως δηλαδή, συνεχίζει ὁ γράφων, μόνο αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἔχει ἀποδεσμευθεῖ ἀπὸ τὰ τοῦ κόσμου τούτου καὶ βαδίζει τον δρόμο τῆς ἁγιότητος, μπορεί νὰ ἀπαλλαγεῖ καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ αἴσθημα;
Όχι δὲν εἶναι ἔτσι.
Τι θα πεί «μένει το αἴσθημα κατωτερότητος»; Το αίσθημα κατωτερότητος κάνει τὴν ἐμφάνισή του, μόλις θέλεις νὰ ὑπερηφανευθείς. Ἕνας ποὺ εἶναι ξα πλωμένος κάτω, πότε θα νιώσει ὅτι εἶναι ξαπλωμέ νος Όταν θέλει να σηκωθεί. Ἂν ὅμως κάθεται κάτω, δὲν αἰσθάνεται τίποτε. Δηλαδή, και καθαρώς ψυ χολογικά κανείς να το πάρει τὸ ὅλο θέμα, ἐκεῖνο τὸ οποίο πρέπει να κάνει εἶναι νὰ ἀποδεχθεῖ τὸν ἑαυτό του ὅπως εἶναι. Έτσι, θὰ ἡσυχάσει, καὶ τὸ αἰσθημα κατωτερότητος μετά εἶναι ἀνύπαρκτο. Όχι ότι ὑπάρχει καὶ ξανάρχεται, ἀλλὰ εἶναι ἀνύπαρκτο, ἅμα πάρεις ἔτσι τὰ πράγματα. Καὶ μάλιστα σου κάνει και καλό. Σε βοηθάει να προσγειωθείς, νὰ δεῖς τὸν ἑαυτό σου ὅπως εἶναι καὶ νὰ τὸν ἀποδεχθεῖς,
Πνευματικά τὸ αἴσθημα κατωτερότητος είναι πληγή φοβερή καί πολύ μεγάλο εμπόδιο στην πνευ ματική ζωή. Διότι είναι συνέχεια ζωντανός ὁ ἐγωι σμός καὶ μάλιστα ὁ ἐγωισμός ὁ ἀρρωστημένος, που εἶναι ἀκόμη χειρότερος. Ἀλλὰ ἐμεῖς ὡς χριστιανοί δὲν τὸ παλεύουμε μόνο ψυχολογικῷ τῷ τρόπῳ τὸ θέμα, ἀλλὰ τὸ παλεύουμε και πνευματικά. Με τη βοήθεια τοῦ Θεοῦ, με τη βοήθεια τῆς χάριτος τα πεινώνεται κανείς, καὶ ὅλο αὐτὸ τὸ αἴσθημα κατω τερότητος ὕστερα γίνεται ταπείνωση ταπείνωση ἕτοιμη, ποὺ ἀλλιῶς θέλει χρόνια κανείς νὰ ἀγωνί ζεται γιὰ νὰ τὴν ἀποκτήσει. Ἀλλά πρέπει νὰ τὰ πά ρει κανείς σωστά τα πράγματα.
Ὅπως εἴπαμε, να δεχθείς τὸν ἑαυτό σου όπως εἶναι· καὶ αὐτὸ ποὺ εἶσαι νὰ τὸ ἀποδεχθεῖς: «Αὐτός εἶμαι». Ὄχι νὰ κλωτσᾶς. Γιατί πολλοί το κάνουν αὐτό· δηλαδή, ρίχνουν μια ματιά στον ἑαυτό τους, προσπαθοῦν νὰ τὸν δοῦν καὶ, καθώς βλέπουν ὅτι καθόλου δέν εἶναι ὁ ἑαυτός τους ἔτσι ὅπως νόμιζαν, τρομάζουν, ἀνησυχούν, στενοχωροῦνται, ἐπαναστατοῦν, δὲν τὸ ἀντέχουν. Δὲν εἶναι αὐτό σωστή ἀντιμετώπιση. Αὐτὸ εἶναι λάθος. Ἀποδέξου τὸν ἑαυτό σου ὅπως κι ἂν εἶναι καί ταπεινώσου. Ἔτσι, θά ώφε-ληθεῖς πάρα πολύ πνευματικά.
Ἐνῶ λοιπόν ἀπὸ τὴ μια πλευρά τὸ αἴσθημα κα τωτερότητος εἶναι φοβερό εμπόδιο στην πνευματική ζωή, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά όμως, ἅμα θελήσει κανείς να ταπεινωθεί και βοηθιέται σ' αὐτό καὶ ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ αἴσθημα κατωτερότητος- ἔρχεται ἀπὸ αὐτὸ πολλή πνευματική ὠφέλεια. Ο Θεός ταπεινοίς δίδωσι χάρεις, δίνει χάρη στους ταπεινούς. Ἐκεῖ ἔρχεται ἡ δωρεά τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ ἔρχεται ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ, καὶ ἑπομένως ὠφελείται κανείς πάρα πολύ.
Ένας μοναχός δὲν τὸ πολυαισθάνεται το αἴ-σθημα κατωτερότητος καὶ δὲν πολυυποφέρει ἀπὸ αὐτό. Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος πιο πολύ εμφανί ζεται ἐδῶ στον κόσμο, καὶ πιο πολύ ὑποφέρουν οἱ ἄνθρωποι που ζοῦν στὸν κόσμο καὶ αὐτοί πρέπει να θεραπευθοῦν. Ὅταν συνέχεια συγκρίνεις τὸν ἑαυ τὸ σου μὲ τοὺς ἄλλους: «Να, οἱ ἄλλοι εἶναι ἀνώτεροι, οἱ ἄλλοι πέτυχαν περισσότερα, οἱ ἄλλοι προχώρησαν ὡς ἐκεῖ», θὰ ὑποφέρεις. Ἐδῶ στον κόσμο, πολύ πε ρισσότερο ἀπό ὅ,τι στη μοναχική ζωή, χρειάζεται να προσέξει κανείς τὰ τῆς ψυχολογίας του, τὰ τῆς ψυχοσυνθέσεώς του, καὶ να βοηθηθεῖ νὰ ἀπαλλαγεί ἀπὸ ὅ,τι ψυχολογικά αρρωστημένο ἔχει, ὥστε να προκόψει πνευματικά.
Οἱ τέσσερις τύποι ἀνθρώπων κατά τὸν Γαληνό
Είχαμε ἀναφερθεί παλαιότερα σ' αὐτὸ τὸ ὁποῖο λέει ὁ Γαληνός, ὁ γιατρός τῆς ἀρχαιότητος, ὁ ὁποῖος χώριζε τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ ψυχολογική πλευρά σε τέσσερις κατηγορίες στούς φλεγματικούς, στούς αἱματώδεις, στούς χολερικούς καὶ στοὺς μελαγχολικούς.
Φλεγματικοί εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι εἶναι βραδεῖς, ἀργοί, σὰν νὰ μὴν ἔχουν τσαγανό. Φαίνεται «σὰν νὰ μὴν παίρνουν φωτιά», όμως είναι πιο συ νεπεῖς, πιὸ ὑπομονετικοί, πιο εργατικοί. Κυρίως τε τοιοι εἶναι οἱ Ἄγγλοσάξωνες. Ἀναποδογυρίζει ή και τσαρόλα, καὶ αὐτοί γελοῦν. Νὰ σᾶς ἀναφέρω κάτι ποὺ εἶχα ἀκούσει μικρό παιδί. Ήταν μια μεγάλη λίμνη, καὶ κοντά στη λίμνη ἦταν ἕνας Γερμανός καὶ ἕνας Βρετανός. Κάποιος πέταξε κάτι πολύτιμο μέσα στη λίμνη καὶ εἶπε: «Βρέστε το. Όρμάει ὁ Γερμανός μέσα στο νερό, ποῦ ὅμως νὰ τὸ βρεί. Ήρθε καὶ ἡ σειρά τοῦ Ἄγγλου. Κάθισε στην ὄχθη, πήρε μια με γάλη κουτάλα καὶ ἄρχισε νὰ ἀδειάζει τη λίμνη. Δεί χνει ἡ ἐνέργειά του ἀκριβῶς αὐτή τή φλεγματικό τητα τῶν Ἄγγλων.
Έτσι, ξέρετε, έγινε πατήρ τῆς νίκης ὁ Τσώρτσιλ. Βέβαια, ήρθαν καὶ οἱ Ἀμερικανοί, όμως ἦταν οἱ Αγγλοι ἐκεῖνοι ποὺ πέτυχαν τὴν πρώτη νίκη στο Έλ Ἀλαμέιν, στὴν Ἀφρική. Ἀλλὰ ἀπὸ μακριά μακριά, μὲ τὴν κουτάλα άδειαζαν τη λίμνη. Έτσι κατάφεραν νὰ νικήσουν. Αὐτοί λοιπόν εἶναι οἱ φλεγματικοί. Δέν ξέρω ἂν μπορεῖ νὰ βρεῖ κανείς τέτοιους ἀνάμεσα στοὺς Ἕλληνες ἢ θὰ βρεῖ ἀνθρώπους ὀκνηρότατους, ποὺ ὅλο κοιμούνται· βαριούνται καί που ζοῦν. Εἶναι αὐτοί κάτι ἄλλο.
Αἱματώδεις εἶναι οἱ ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι εἶναι αἰσιόδοξοι, ἐνθουσιώδεις, αὐθόρμητοι, κεφάτοι. Γι' αὐτοὺς λάμπει ἡ ζωή. Εἶναι ἄλλου τύπου ἄνθρωποι. Ἐδῶ καλό εἶναι να προσέξουμε τὸ ἑξῆς: ἐπειδὴ ὁ αἱματώδης τύπος ἀπό γεννησιμιού του, ἀπό σκαριοῦ του εἶναι τέτοιος, δέν σημαίνει ὅτι αὐτός εἶναι πιό πνευματικός ἄνθρωπος ἀπό ἕναν ἄλλο ὁ ὁποῖος κα- ταθλίβεται, καθώς συμβαίνει νὰ ἀνήκει σε ἕναν ἄλλο τύπο. Νὰ τὰ ἔχουμε κατά νοῦν αὐτά.
Ἔρχονται ἔπειτα οἱ χολερικοί, οἱ ὁποῖοι εἶναι οἱ ὀργίλοι ἄνθρωποι, οἱ γκρινιάρηδες, οἱ πικρόχολοι ἄνθρωποι. Πάντοτε εἶναι θυμωμένοι, πάντοτε νευ ριασμένοι, πάντοτε ἀφορμή ζητοῦν νὰ τὰ χαλάσουν μὲ τοὺς ἄλλους. Εἶναι καὶ οἱ μελαγχολικοί, πού λίγο πολύ καταλαβαίνουμε ποιοί εἶναι.
Κατά τον Γαληνό λοιπόν οἱ ἄνθρωποι χωρίζον ται καὶ ἀνήκουν σ' αὐτές τις τέσσερις κατηγορίες. Μπορεί να μετέχει κανείς λίγο καὶ τῶν ἄλλων ψυχοσυνθέσεων, άλλά ὅμως στον καθένα ὑπερτερεῖ κυρίως ὁ ἕνας τύπος. Ὄχι ὅτι γίνεται οξύς χωρισμός. Μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνας φλεγματικός, ἀλλὰ νὰ εἶναι καὶ λίγο χολερικός. Να εἶναι κανείς χολερικός, ἀλλά νὰ εἶναι καὶ μελαγχολικός. Να εἶναι μελαγχολικός, ἀλλὰ νὰ εἶναι ἴσως καὶ αἱματώδης. Τὴ μιὰ δηλαδή πέφτει στην κατάθλιψη καὶ ὕστερα εἶναι κεφάτος, σὰν νὰ εἶναι ἐκτὸς πραγματικότητος,
Να γνωρίσουμε τὴν ψυχοσύνθεσή μας
Τὰ λέω αὐτά, γιὰ νὰ τονίσω ἀκόμη μία φορά, καθώς μιλούμε γιὰ τὰ αἰσθήματα κατωτερότητος, ὅτι χρειάζεται ο καθένας νὰ δεῖ πρώτα καλά-καλά το σκαρί του, την ψυχοσύνθεσή του. Νὰ δεῖ τί εἶναι ἀπ' αὐτῆς τῆς ἀπόψεως, καὶ νὰ μὴν παρασύρεται ἄδικα. Ἐπειδή δηλαδή εἶναι ἐνθουσιώδης, νὰ μὴ να μίζει ὅτι καλά πάει ή, ἐπειδὴ ὅλο καταθλίβεται, να μή νομίζει ποιός ξέρει τι φοβερά πράγματα έκανε καί εἶναι σ' αὐτή την κατάσταση. Όχι εἶναι ἔτσι τὸ σκαρί του. Να γνωρίσει κανείς καλά-καλά τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ τὸν ἀποδεχθεῖ, ὅπως εἶπαμε. Καὶ αὐτὸς ποὺ ἔχει αἴσθημα κατωτερότητος -ποιός ξέρει από πότε- νὰ τὸ συνειδητοποιήσει, να παραδεχθεί ότι το ἔχει καὶ νὰ ταπεινωθεί.
Ἐὰν γνωρίσει κανείς καλά-καλά τὸν ἑαυτό του καὶ ἀνάλογα ἔπειτα κοπιάσει καὶ προσπαθήσει, κι ἂν ἀκόμη ἡ ψυχοσύνθεση ποὺ ἔχει εἶναι κάπως ἀρ ρωστημένη, θα μεταβληθεί σε καλό. Όλα μεταβάλ-λονται σε καλό καὶ ἡ μελαγχολία καὶ ἄλλες άρρω στημένες ψυχολογικές καταστάσεις.
14-3-1993
Εἰδικό Μέρος
β΄. Αἴσθημα κατωτερότητος-Ὁμιλίες σε συνάξεις νέων
Δέξου τὸν ἑαυτό σου ὅπως εἶναι
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος εἶναι ἀνύπαρκτο, ἅμα...
Σημείωμα φοιτητού. Είχατε πεῖ πώς κατ' ἀρχὴν πρέπει νὰ ἔλθουμε εἰς ἑαυτόν, δηλαδή να γνωρίσου με τὸν ἑαυτό μας καὶ ἀκόμη να βγοῦμε ἀπὸ τὸ τρα πέζι καὶ νὰ ἀνεβοῦμε ἐπάνω λέγοντας «να 'ναι εύ λογημένο». Τελικά όμως τὸ αἴσθημα κατωτερότητος μένει καὶ μὲ τὴν κατάλληλη εὐκαιρία ἐκδηλώνεται.
Ἀκόμη δὲν καταλάβατε τί θὰ πεῖ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἐπίσης δεν καταλάβατε καί αὐτά που λέμε.
Μήπως δηλαδή, συνεχίζει ὁ γράφων, μόνο αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἔχει ἀποδεσμευθεῖ ἀπὸ τὰ τοῦ κόσμου τούτου καὶ βαδίζει τον δρόμο τῆς ἁγιότητος, μπορεί νὰ ἀπαλλαγεῖ καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ αἴσθημα;
Όχι δὲν εἶναι ἔτσι.
Τι θα πεί «μένει το αἴσθημα κατωτερότητος»; Το αίσθημα κατωτερότητος κάνει τὴν ἐμφάνισή του, μόλις θέλεις νὰ ὑπερηφανευθείς. Ἕνας ποὺ εἶναι ξα πλωμένος κάτω, πότε θα νιώσει ὅτι εἶναι ξαπλωμέ νος Όταν θέλει να σηκωθεί. Ἂν ὅμως κάθεται κάτω, δὲν αἰσθάνεται τίποτε. Δηλαδή, και καθαρώς ψυ χολογικά κανείς να το πάρει τὸ ὅλο θέμα, ἐκεῖνο τὸ οποίο πρέπει να κάνει εἶναι νὰ ἀποδεχθεῖ τὸν ἑαυτό του ὅπως εἶναι. Έτσι, θὰ ἡσυχάσει, καὶ τὸ αἰσθημα κατωτερότητος μετά εἶναι ἀνύπαρκτο. Όχι ότι ὑπάρχει καὶ ξανάρχεται, ἀλλὰ εἶναι ἀνύπαρκτο, ἅμα πάρεις ἔτσι τὰ πράγματα. Καὶ μάλιστα σου κάνει και καλό. Σε βοηθάει να προσγειωθείς, νὰ δεῖς τὸν ἑαυτό σου ὅπως εἶναι καὶ νὰ τὸν ἀποδεχθεῖς,
Πνευματικά τὸ αἴσθημα κατωτερότητος είναι πληγή φοβερή καί πολύ μεγάλο εμπόδιο στην πνευ ματική ζωή. Διότι είναι συνέχεια ζωντανός ὁ ἐγωι σμός καὶ μάλιστα ὁ ἐγωισμός ὁ ἀρρωστημένος, που εἶναι ἀκόμη χειρότερος. Ἀλλὰ ἐμεῖς ὡς χριστιανοί δὲν τὸ παλεύουμε μόνο ψυχολογικῷ τῷ τρόπῳ τὸ θέμα, ἀλλὰ τὸ παλεύουμε και πνευματικά. Με τη βοήθεια τοῦ Θεοῦ, με τη βοήθεια τῆς χάριτος τα πεινώνεται κανείς, καὶ ὅλο αὐτὸ τὸ αἴσθημα κατω τερότητος ὕστερα γίνεται ταπείνωση ταπείνωση ἕτοιμη, ποὺ ἀλλιῶς θέλει χρόνια κανείς νὰ ἀγωνί ζεται γιὰ νὰ τὴν ἀποκτήσει. Ἀλλά πρέπει νὰ τὰ πά ρει κανείς σωστά τα πράγματα.
Ὅπως εἴπαμε, να δεχθείς τὸν ἑαυτό σου όπως εἶναι· καὶ αὐτὸ ποὺ εἶσαι νὰ τὸ ἀποδεχθεῖς: «Αὐτός εἶμαι». Ὄχι νὰ κλωτσᾶς. Γιατί πολλοί το κάνουν αὐτό· δηλαδή, ρίχνουν μια ματιά στον ἑαυτό τους, προσπαθοῦν νὰ τὸν δοῦν καὶ, καθώς βλέπουν ὅτι καθόλου δέν εἶναι ὁ ἑαυτός τους ἔτσι ὅπως νόμιζαν, τρομάζουν, ἀνησυχούν, στενοχωροῦνται, ἐπαναστατοῦν, δὲν τὸ ἀντέχουν. Δὲν εἶναι αὐτό σωστή ἀντιμετώπιση. Αὐτὸ εἶναι λάθος. Ἀποδέξου τὸν ἑαυτό σου ὅπως κι ἂν εἶναι καί ταπεινώσου. Ἔτσι, θά ώφε-ληθεῖς πάρα πολύ πνευματικά.
Ἐνῶ λοιπόν ἀπὸ τὴ μια πλευρά τὸ αἴσθημα κα τωτερότητος εἶναι φοβερό εμπόδιο στην πνευματική ζωή, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά όμως, ἅμα θελήσει κανείς να ταπεινωθεί και βοηθιέται σ' αὐτό καὶ ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ αἴσθημα κατωτερότητος- ἔρχεται ἀπὸ αὐτὸ πολλή πνευματική ὠφέλεια. Ο Θεός ταπεινοίς δίδωσι χάρεις, δίνει χάρη στους ταπεινούς. Ἐκεῖ ἔρχεται ἡ δωρεά τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ ἔρχεται ἡ εὐλογία τοῦ Θεοῦ, καὶ ἑπομένως ὠφελείται κανείς πάρα πολύ.
Ένας μοναχός δὲν τὸ πολυαισθάνεται το αἴ-σθημα κατωτερότητος καὶ δὲν πολυυποφέρει ἀπὸ αὐτό. Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος πιο πολύ εμφανί ζεται ἐδῶ στον κόσμο, καὶ πιο πολύ ὑποφέρουν οἱ ἄνθρωποι που ζοῦν στὸν κόσμο καὶ αὐτοί πρέπει να θεραπευθοῦν. Ὅταν συνέχεια συγκρίνεις τὸν ἑαυ τὸ σου μὲ τοὺς ἄλλους: «Να, οἱ ἄλλοι εἶναι ἀνώτεροι, οἱ ἄλλοι πέτυχαν περισσότερα, οἱ ἄλλοι προχώρησαν ὡς ἐκεῖ», θὰ ὑποφέρεις. Ἐδῶ στον κόσμο, πολύ πε ρισσότερο ἀπό ὅ,τι στη μοναχική ζωή, χρειάζεται να προσέξει κανείς τὰ τῆς ψυχολογίας του, τὰ τῆς ψυχοσυνθέσεώς του, καὶ να βοηθηθεῖ νὰ ἀπαλλαγεί ἀπὸ ὅ,τι ψυχολογικά αρρωστημένο ἔχει, ὥστε να προκόψει πνευματικά.
Οἱ τέσσερις τύποι ἀνθρώπων κατά τὸν Γαληνό
Είχαμε ἀναφερθεί παλαιότερα σ' αὐτὸ τὸ ὁποῖο λέει ὁ Γαληνός, ὁ γιατρός τῆς ἀρχαιότητος, ὁ ὁποῖος χώριζε τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ ψυχολογική πλευρά σε τέσσερις κατηγορίες στούς φλεγματικούς, στούς αἱματώδεις, στούς χολερικούς καὶ στοὺς μελαγχολικούς.
Φλεγματικοί εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι εἶναι βραδεῖς, ἀργοί, σὰν νὰ μὴν ἔχουν τσαγανό. Φαίνεται «σὰν νὰ μὴν παίρνουν φωτιά», όμως είναι πιο συ νεπεῖς, πιὸ ὑπομονετικοί, πιο εργατικοί. Κυρίως τε τοιοι εἶναι οἱ Ἄγγλοσάξωνες. Ἀναποδογυρίζει ή και τσαρόλα, καὶ αὐτοί γελοῦν. Νὰ σᾶς ἀναφέρω κάτι ποὺ εἶχα ἀκούσει μικρό παιδί. Ήταν μια μεγάλη λίμνη, καὶ κοντά στη λίμνη ἦταν ἕνας Γερμανός καὶ ἕνας Βρετανός. Κάποιος πέταξε κάτι πολύτιμο μέσα στη λίμνη καὶ εἶπε: «Βρέστε το. Όρμάει ὁ Γερμανός μέσα στο νερό, ποῦ ὅμως νὰ τὸ βρεί. Ήρθε καὶ ἡ σειρά τοῦ Ἄγγλου. Κάθισε στην ὄχθη, πήρε μια με γάλη κουτάλα καὶ ἄρχισε νὰ ἀδειάζει τη λίμνη. Δεί χνει ἡ ἐνέργειά του ἀκριβῶς αὐτή τή φλεγματικό τητα τῶν Ἄγγλων.
Έτσι, ξέρετε, έγινε πατήρ τῆς νίκης ὁ Τσώρτσιλ. Βέβαια, ήρθαν καὶ οἱ Ἀμερικανοί, όμως ἦταν οἱ Αγγλοι ἐκεῖνοι ποὺ πέτυχαν τὴν πρώτη νίκη στο Έλ Ἀλαμέιν, στὴν Ἀφρική. Ἀλλὰ ἀπὸ μακριά μακριά, μὲ τὴν κουτάλα άδειαζαν τη λίμνη. Έτσι κατάφεραν νὰ νικήσουν. Αὐτοί λοιπόν εἶναι οἱ φλεγματικοί. Δέν ξέρω ἂν μπορεῖ νὰ βρεῖ κανείς τέτοιους ἀνάμεσα στοὺς Ἕλληνες ἢ θὰ βρεῖ ἀνθρώπους ὀκνηρότατους, ποὺ ὅλο κοιμούνται· βαριούνται καί που ζοῦν. Εἶναι αὐτοί κάτι ἄλλο.
Αἱματώδεις εἶναι οἱ ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι εἶναι αἰσιόδοξοι, ἐνθουσιώδεις, αὐθόρμητοι, κεφάτοι. Γι' αὐτοὺς λάμπει ἡ ζωή. Εἶναι ἄλλου τύπου ἄνθρωποι. Ἐδῶ καλό εἶναι να προσέξουμε τὸ ἑξῆς: ἐπειδὴ ὁ αἱματώδης τύπος ἀπό γεννησιμιού του, ἀπό σκαριοῦ του εἶναι τέτοιος, δέν σημαίνει ὅτι αὐτός εἶναι πιό πνευματικός ἄνθρωπος ἀπό ἕναν ἄλλο ὁ ὁποῖος κα- ταθλίβεται, καθώς συμβαίνει νὰ ἀνήκει σε ἕναν ἄλλο τύπο. Νὰ τὰ ἔχουμε κατά νοῦν αὐτά.
Ἔρχονται ἔπειτα οἱ χολερικοί, οἱ ὁποῖοι εἶναι οἱ ὀργίλοι ἄνθρωποι, οἱ γκρινιάρηδες, οἱ πικρόχολοι ἄνθρωποι. Πάντοτε εἶναι θυμωμένοι, πάντοτε νευ ριασμένοι, πάντοτε ἀφορμή ζητοῦν νὰ τὰ χαλάσουν μὲ τοὺς ἄλλους. Εἶναι καὶ οἱ μελαγχολικοί, πού λίγο πολύ καταλαβαίνουμε ποιοί εἶναι.
Κατά τον Γαληνό λοιπόν οἱ ἄνθρωποι χωρίζον ται καὶ ἀνήκουν σ' αὐτές τις τέσσερις κατηγορίες. Μπορεί να μετέχει κανείς λίγο καὶ τῶν ἄλλων ψυχοσυνθέσεων, άλλά ὅμως στον καθένα ὑπερτερεῖ κυρίως ὁ ἕνας τύπος. Ὄχι ὅτι γίνεται οξύς χωρισμός. Μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνας φλεγματικός, ἀλλὰ νὰ εἶναι καὶ λίγο χολερικός. Να εἶναι κανείς χολερικός, ἀλλά νὰ εἶναι καὶ μελαγχολικός. Να εἶναι μελαγχολικός, ἀλλὰ νὰ εἶναι ἴσως καὶ αἱματώδης. Τὴ μιὰ δηλαδή πέφτει στην κατάθλιψη καὶ ὕστερα εἶναι κεφάτος, σὰν νὰ εἶναι ἐκτὸς πραγματικότητος,
Να γνωρίσουμε τὴν ψυχοσύνθεσή μας
Τὰ λέω αὐτά, γιὰ νὰ τονίσω ἀκόμη μία φορά, καθώς μιλούμε γιὰ τὰ αἰσθήματα κατωτερότητος, ὅτι χρειάζεται ο καθένας νὰ δεῖ πρώτα καλά-καλά το σκαρί του, την ψυχοσύνθεσή του. Νὰ δεῖ τί εἶναι ἀπ' αὐτῆς τῆς ἀπόψεως, καὶ νὰ μὴν παρασύρεται ἄδικα. Ἐπειδή δηλαδή εἶναι ἐνθουσιώδης, νὰ μὴ να μίζει ὅτι καλά πάει ή, ἐπειδὴ ὅλο καταθλίβεται, να μή νομίζει ποιός ξέρει τι φοβερά πράγματα έκανε καί εἶναι σ' αὐτή την κατάσταση. Όχι εἶναι ἔτσι τὸ σκαρί του. Να γνωρίσει κανείς καλά-καλά τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ τὸν ἀποδεχθεῖ, ὅπως εἶπαμε. Καὶ αὐτὸς ποὺ ἔχει αἴσθημα κατωτερότητος -ποιός ξέρει από πότε- νὰ τὸ συνειδητοποιήσει, να παραδεχθεί ότι το ἔχει καὶ νὰ ταπεινωθεί.
Ἐὰν γνωρίσει κανείς καλά-καλά τὸν ἑαυτό του καὶ ἀνάλογα ἔπειτα κοπιάσει καὶ προσπαθήσει, κι ἂν ἀκόμη ἡ ψυχοσύνθεση ποὺ ἔχει εἶναι κάπως ἀρ ρωστημένη, θα μεταβληθεί σε καλό. Όλα μεταβάλ-λονται σε καλό καὶ ἡ μελαγχολία καὶ ἄλλες άρρω στημένες ψυχολογικές καταστάσεις.
14-3-1993
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου