Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2025

Η διαφθορά έχει γίνει επιδημία στην Ευρώπη;

Leon Vermeulen - 05/12/2025

Έχει η διαφθορά γίνει επιδημία στην Ευρώπη;


Πηγή: Red Jackets

Το τελευταίο σκάνδαλο στις Βρυξέλλες εγείρει ένα ερώτημα που η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να αποφύγει. Το νέο σκάνδαλο διαφθοράς που έχει πλήξει ανώτερους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει προκαλέσει πολύ περισσότερα από απλό δράμα στις Βρυξέλλες: έχει φέρει στο φως ένα ευρύτερο και πολύ πιο άβολο ερώτημα:
Δεν αποτελεί πλέον η διαφθορά εξαίρεση στην Ευρώπη, αλλά μια αυξανόμενη επιδημία εντός των θεσμών της ;

Αυτό που κάποτε φαινόταν σαν μεμονωμένη κακή συμπεριφορά, τώρα μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα δομικό μοτίβο.Το Qatargate έχει επισημάνει την ευπάθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε ξένες επιρροές .
Η υπόθεση Pfizergate αποκάλυψε τον βαθμό στον οποίο οι συμβάσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων μπορούν να διαπραγματευτούν με απόλυτη αδιαφάνεια.
Η Frontex έχει δεχθεί κατηγορίες για κακοδιαχείριση και πολιτική συγκάλυψη.
Οι εθνικές πρωτεύουσες αποτελούν το θέατρο των δικών τους σκανδάλων, από τη Γαλλία μέχρι τη Γερμανία και τη Σλοβακία.

Και τώρα τα κορυφαία στελέχη της Επιτροπής αντιμετωπίζουν κατηγορίες αρκετά σοβαρές ώστε να συγκριθούν με την κατάρρευση της Επιτροπής Σαντέρ το 1999.

Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται ακόμη πιο δύσκολο για τις Βρυξέλλες να αγνοήσουν μια αντίφαση: την αδιάκοπη πολιτική και οικονομική τους υποστήριξη προς την Ουκρανία, μια χώρα με χρόνια προβλήματα διαφθοράς που έχουν ωθήσει εδώ και καιρό την ΕΕ να ζητήσει μεταρρυθμίσεις, αλλά τις οποίες πλέον αποφεύγει σε μεγάλο βαθμό να συζητήσει.

Αν η Ευρώπη αγωνίζεται να περιορίσει τη διαφθορά στο εσωτερικό της, πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι όταν απαιτεί ακεραιότητα στο εξωτερικό;

ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ, ΠΟΥ ΤΩΡΑ ΔΙΑΒΡΩΕΤΑΙ

Η ΕΕ είναι μια ασυνήθιστη δομή παγκόσμιας διακυβέρνησης:
Εξαρτάται πολύ περισσότερο από την εμπιστοσύνη και την ηθική εξουσία παρά από ισχυρές δυνάμεις. Η επιρροή του πηγάζει από την πεποίθηση ότι είναι καθαρότερο, πιο διαφανές και πιο υπεύθυνο από τις μεγάλες δυνάμεις που το περιβάλλουν.


Αυτή η πεποίθηση τώρα διαβρώνεται.

Η δεύτερη θητεία της φον ντερ Λάιεν σημαδεύτηκε από επανειλημμένα ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια, την κεντρική λήψη αποφάσεων και την απροθυμία της Επιτροπής της να υποβληθεί σε αυστηρή εποπτεία.
Το τελευταίο σκάνδαλο επιβεβαιώνει αυτό που οι επικριτές καταγγέλλουν εδώ και χρόνια: Η Ευρώπη έχει δημιουργήσει μια πολιτική αρχιτεκτονική με τεράστια εκτελεστική διακριτική ευχέρεια και εκπληκτικά αδύναμη εποπτεία.


Η ΚΑΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ

Κάθε πολιτικό σύστημα πρέπει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα της διαφθοράς. Αυτό που διακρίνει τις ανθεκτικές δημοκρατίες από τις εύθραυστες είναι το αν η διαφθορά σοκάρει την κοινή γνώμη ή αν οι πολίτες αρχίζουν να διστάζουν.

Στην Ευρώπη, η αδιαφορία γίνεται κάτι συνηθισμένο. Μια αργή ομαλοποίηση λαμβάνει χώρα:Τα «σκάνδαλα των Βρυξελλών» δεν αποτελούν πλέον έκπληξη.
Η έρευνα διαρκεί χρόνια χωρίς καμία συνέπεια.
Αξιωματούχοι που εμπλέκονται σε αντιπαραθέσεις συχνά επανεμφανίζονται σε άλλους ανώτερους ρόλους. Και οι ηθικές μεταρρυθμίσεις ανακοινώνονται με μεγάλη φανφάρα, αλλά εφαρμόζονται σιωπηλά.


Ταυτόχρονα, η άνευ όρων υποστήριξη της Ευρώπης προς το Κίεβο έχει δημιουργήσει μια δυσάρεστη δυναμική:  Η ΕΕ απαιτεί μεταρρυθμίσεις στο κράτος δικαίου από την Ουκρανία, ενώ παράλληλα αγωνίζεται να διατηρήσει τα ίδια πρότυπα μεταξύ των δικών της ανώτερων αξιωματούχων.

Οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να δίνουν μαθήματα διακυβέρνησης στις υποψήφιες χώρες ενώ παράλληλα αποδεικνύονται ευάλωτες στις ίδιες αδυναμίες.

ΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΜΕ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Η αξιοπιστία της Ευρώπης είναι κάτι περισσότερο από συμβολική: είναι στρατηγική. Όταν τα σκάνδαλα διαφθοράς πολλαπλασιάζονται εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και όταν οι Βρυξέλλες φαίνεται να ανέχονται τη διαφθορά στην Ουκρανία για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, προκύπτουν τρεις συνέπειες:Οι πολίτες χάνουν την πίστη τους στο ευρωπαϊκό εγχείρημα . Τα λαϊκιστικά κινήματα αποκτούν ένα αφηγηματικό πλεονέκτημα. Οι υποψήφιες χώρες αμφισβητούν την ειλικρίνεια των όρων της ΕΕ . Αν οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους, γιατί να λάβουν σοβαρά υπόψη τα πρότυπά της;
Αντίπαλες μεγάλες δυνάμεις εκμεταλλεύονται αυτήν την αντίφαση. Η Ρωσία, η Κίνα, ακόμη και οι πολιτικοί των ΗΠΑ τονίζουν ολοένα και περισσότερο τις ασυνέπειες της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης.


Η ισχύς της ΕΕ στην παγκόσμια πολιτική βασίζεται στην αντίληψη ότι είναι πιο ειλικρινής από εκείνους που επικρίνει. Εάν αυτή η αντίληψη καταρρεύσει, η στρατηγική επιρροή της Ευρώπης καταρρέει μαζί της.

Η ΕΥΡΩΠΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Αυτή η στιγμή απαιτεί κάτι περισσότερο από συμβολικές ανακοινώσεις περί ηθικής. Απαιτεί θεσμικές μεταρρυθμίσεις μεγέθους στις οποίες οι Βρυξέλλες αντιστέκονται εδώ και δεκαετίες:
1. Μια πραγματικά ανεξάρτητη αρχή δεοντολογίας της ΕΕΔεν διορίστηκε από την Επιτροπή.
Δεν αποτελείται από εσωτερικό προσωπικό.
Δεν εξαρτάται από την πολιτική καλή θέληση.

2. Διαφάνεια στις συμβάσεις, τις προμήθειες και τις διαπραγματεύσεις ως νομική υποχρέωση . Η εποχή των εμπιστευτικών μεγασυμβολαίων και των άτυπων μηνυμάτων πρέπει να τελειώσει.
3. Λογοδοσία της Επιτροπής σύμφωνα με τα εθνικά δημοκρατικά πρότυπα . Οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να διαθέτουν μηχανισμούς, άμεσους ή κοινοβουλευτικούς, για να λογοδοτούν οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι.
4. Μια συνεπής προσέγγιση για τη διαφθορά στο εξωτερικό . Η υποστήριξη προς την Ουκρανία πρέπει να παραμείνει σταθερή αλλά υπό όρους, διαφανής και επαγγελματικά επαληθευμένη .
Η Ευρώπη δεν μπορεί να απαιτεί αυτό που δεν εφαρμόζει στην πράξη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

Το ερώτημα που προκύπτει από τις Βρυξέλλες είναι σαφές και αναπόφευκτο:
Είναι αυτά τα σκάνδαλα συμπτώματα μιας επιδημίας διαφθοράς και, αν ναι, είναι η Ευρώπη έτοιμη να την αντιμετωπίσει με ειλικρίνεια;
Η απάντηση θα καθορίσει πολύ περισσότερα από την τύχη της Επιτροπής von der Leyen. Θα διαμορφώσει την ίδια την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη νομιμότητα των απαιτήσεών της από εταίρους όπως η Ουκρανία και τον ρόλο της ως παγκόσμιου παράγοντα σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο.
Η Ευρώπη έχει ακόμα χρόνο να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη της.
Αλλά τα σκάνδαλα για να επιβιώσουν εξαντλούνται.

leonvermeulen.substack.com — Μετάφραση από τον Old Hunter

Δεν υπάρχουν σχόλια: